Honderdduizenden mensen die jaren geleden betaalde belasting terugkrijgen en de overheid die miljard daaren aan kwijt is. Vandaag begint de grote hersteloperatie van de box 3-belasting.

De Belastingdienst zet vandaag het formulier online waarmee mensen geld kunnen terugvragen als ze denken dat ze te veel vermogensbelasting hebben betaald. De dienst moet dit doen vanwege uitspraken van de Hoge Raad, de hoogste rechter van Nederland. Vijf vragen over deze grote terugbetaalactie.

Waarom?

Tussen 2017 en nu moeten mensen mogelijk te veel belasting betalen over hun vermogen. De Hoge Raad heeft bepaald op welke manier de Belastingdienst de belastingberekend kan zijn.

De vermogensbelasting heet officieel de vermogensrendementsheffing. De Belastingdienst gaat ervan uit dat uw vermogen rendement oplevert. Over spaargeld krijg je rente, aandelen stijgen vaak in waarde en leveren ook dividend op en huizen worden ook meer waard en leveren huurinkomsten op.

En over dat rendement moet je belasting betalen. Maar de Belastingdienst bekeek niet per persoon hoeveel rendement iemand behaalde. Ze zijn uit van een gemiddeld fictief rendement: een berekening van hoeveel rendement je gemiddeld jaarlijks ongeveer behaalt. En van dat geschatte rendement moest je dan een deel aan de Belastingdienst betalen. Welk deel verschil per jaar, maar altijd tussen de 30 en 36 procent.

De kritiek van de Hoge Raad is dat het werkelijke rendement van mensen een stuk lager kan uitvallen dan dat fictief rendement. Mensen moeten dan belasting betalen over een rendement dat ze helemaal niet overtuigend hebben en dat is waardevol.

Dus kunnen mensen nu bij de Belastingdienst opgeven wat hun werkelijke rendement was. En als dat lager was dan het fictieve rendement, moeten ze minder of geen vermogensbelasting betalen en kunnen ze geld terugkrijgen. Als het hoger was hoeven ze geen extra belasting te betalen. Het is dus altijd in het voordeel van de belastingbetaler.

Voor wie?

Het betaalt alleen voor mensen die bij de jaarlijkse belastingaangifte in de jaren vanaf 2017 tot nu vermogensrendementsheffing moeten betalen. Die moet je betalen als je meer dan een bepaalde waarde aan bezittingen hebt.

In 2017 was dat meer dan 25.000 euro als individuele aangifteakte en het dubbele, 50.000 euro, voor een koppel. Had je bijvoorbeeld in 2017 24.000 euro spaargeld en verder geen box 3-bezittingen dan betaald je helemaal geen vermogensbelasting.

De afgelopen jaren is het heffingsvrij vermogen flink vergroot. Voor 2024 is het 57.000 euro voor singles en 114.000 euro voor koppels. Vallen al je bezittingen onder Box 3? Nee, je inboedel en ook een privé-kunstcollectie niet. En ook niet het koophuis waar je zelf in woont. Tweede of meer huizen wel.

Voor 2021 tot en met 2024 kan iedereen die vermogensbelasting betalen zijn daadwerkelijk rendement opgeven. Voor 2017 tot en met 2020 zijn er voorwaarden, zoals of je eerder bezwaar hebt gemaakt.

De Belastingdienst roept mensen op het formulier pas in te vullen nadat ze een uitnodigingsbrief hebben gekregen over een specifiek jaar. Ingevulde formulieren worden namelijk verwerkt in de bestelling van de verzonden brieven.

Hoeveel kun je terugkrijgen?

Dat ligt helemaal aan of je veel spaargeld had van rechtvaardige aandelen in vastgoed. In totaal denkt de overheid dat meer dan een half miljoen mensen geld terugkrijgen. Dat is logischerwijs vooral mensen met veel vermogen. Wil je alleen dan betaal je deze belasting.

En het kan ook sterk verschillen per jaar. Als je in 2022 bijvoorbeeld veel aandelen hebt gehad, is de kans groot dat je geld terugkrijgt. Want de beurskoersen daalden en dan had je dus al snel een negatief rendement. Maar in 2023 was dat weer helemaal anders.

Wat kost de overheid?

De overheid verwachtte dat deze regeling over de jaren 2017 tot en met 2024 een verlies van 6,4 miljard aan belastinginkomsten zou opleveren.

Belastingexperts denken dat de verliesbedragen waarschijnlijk te hoog zijn. In de praktijk kun je verwachten dat mensen op minder geld aanspraak kunnen maken en dat ook minder mensen geld terugvragen zullen krijgen.

Hoe gaat dit verder?

De jaren betrouwbaar blijft het systeem hetzelfde: de Belastingdienst rekent met een fictief rendement en jij moet dan documenten aanleveren als je wilt ontbreken dat je werkelijke rendement lager is.

Het plan is dat er in 2028 een nieuw systeem komt, waarbij de Belastingdienst direct iemands werkelijk rendement berekent. Eerder zou de invoering organisatorisch en technisch moeilijk worden